مشمول کسر بیمه یعنی چه؟
منظور از مشمول کسر بیمه چیست؟ بیمه حقوق چیست و برای چه خدماتی پرداخت می‌شود؟ بیمه حقوق و دستمزد چگونه محاسبه می‌شود و چه مزایایی دارد؟ در این مطلب، به همه این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
اگر به‌تازگی در شرکت یا سازمانی استخدام شده‌اید و قرارداد همکاری امضا کرده‌اید، ممکن است برای اولین بار با عبارت «مشمول کسر بیمه» مواجه شوید. اما معنی این عبارت چیست؟ براساس قوانین اداره کار و سازمان تامین اجتماعی، همه افرادی که به‌صورت رسمی در کارخانجات، ادارات، سازمان‌ها، کارگاه‌ها، شرکت‌ها و نهادها و مراکز دولتی یا خصوصی ثبت‌شده فعالیت می‌کنند و دستمزد می‌گیرند مشمول قوانین تامین اجتماعی می‌شوند.
یعنی، شما به‌عنوان یک کارمند یا کارگر رسمی با مشارکت کارفرما باید بخشی از حقوق ماهانه‌تان را به‌عنوان حق بیمه پرداخت کنید. خوب است بدانید، اغلب مزایایی که در قالب متغیرهای حقوق و دستمزد به حساب شما واریز می‌شود مشمول کسر حق بیمه خواهد بود. شاید تصور کنید پرداخت حق بیمه پول دور ریختن است. اما اشتباه می‌کنید! انجام این کار مزایای زیادی دارد که در ادامه برایتان توضیح می‌دهیم.
بیمه حقوق چیست؟
بیمه حقوق همان مبلغی است که به‌طور ماهیانه و به‌عنوان کسر بیمه از دستمزد کارگران و کارمندان برداشت شده و به حساب تامین اجتماعی واریز می‌شود. همان‌طور که قبلا گفتیم، وقتی شما با هر عنوانی و در هر مقامی در یک واحد صنفی مشغول به کار می‌شوید باید درصدی از حقوق پایه خود را به‌عنوان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی بپردازید. به این ترتیب، بعدها می‌توانید از مزایایی مانند دریافت حق بازنشستگی، بیمه خدمات درمانی، از کارافتادگی و بسیاری موارد دیگر بهره‌مند شوید.
خوب است بدانید، تمامی مبلغ بیمه از دستمزد شما کم نمی‌شود و در این میان، کارفرما هم باید سهم خودش را بپردازد. بنابراین، بخشی از حق بیمه و دستمزد توسط بیمه‌گذار و بخش دیگری از آن به‌وسیله کارفرما پرداخت می‌شود. به عبارت ساده‌تر، کارفرما بخشی از دستمزد ماهیانه شما را کسر کرده و سپس، سهم خود را به آن اضافه و کل مبلغ را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌کند.
بیمه حقوق یکی از بیمه‌های اجباری سازمان تامین اجتماعی بوده و میزان آن 30 درصد از دستمزد بیمه‌گذار است. اما تنها پرداخت 7 درصد از این رقم برعهده شما به‌عنوان بیمه شونده است. یعنی، 23 درصد باقی را باید خود کارفرما بپردازد. براساس مصوبات دولت، در ابتدای هر سال پایه حقوق و دستمزد کارگران و کارمندان اندکی افزایش می‌یابد. بنابراین، مبلغ حق بیمه هم عدد ثابتی نبوده و مطابق با تغییر سالیانه حقوق پایه بیشتر می‌شود. اگر شما هم می‌خواهید بدانید بیمه حقوق چگونه محاسبه شده و برای چه خدماتی پرداخته می‌شود حتما تا انتهای این مقاله را بخوانید.
بیمه حقوق برای چه خدماتی پرداخته می‌شود؟
تا این‌جا با مفهوم مشمول کسر بیمه آشنا شدید. حالا ممکن است بپرسید این مبلغ دقیقا برای چه منظوری پرداخت شده و بیمه حقوق شامل چه خدماتی می‌شود؟ به عبارت دیگر، احتمالا می‌خواهید بدانید در طولانی‌مدت چه بر سر این پول می‌آید و پرداخت آن چه نفعی برای شما دارد؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم همه کسانی که به شکل رسمی در شرکت‌ها، سازمان‌ها و نهادهای قانونی و ثبت‌شده اشتغال دارند با کمک کارفرما باید 30 درصد از حقوق پایه خود را به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند. از این مبلغ، 12 درصد برای بازنشستگی، 2 درصد برای فوت پیش و پس از دوران بازنشستگی، 4 درصد برای از کارافتادگی، 3 درصد برای بیکاری و 9 درصد مخصوص خدمات درمانی است.
به عبارت دیگر، کلیه خدمات پزشکی، درمانی و پشتیبانی‌های ارائه شده توسط سازمان تامین اجتماعی برای بیمه‌گذار از محل پرداخت حق بیمه تامین می‌شود.
برای مثال، ممکن است فرد سالخورده‌ای را ببینید که سال‌ها پس از خانه‌نشینی همچنان حقوق بازنشستگی دریافت می‌کند؛ شاید هم با کارمندان و کارگرانی برخورد کنید که با پرداخت کم‌ترین مبالغ در مراکز طرف قرارداد با تامین اجتماعی به مداوا مشغولند؛ از سوی دیگر، ممکن است با کسی برخورد کنید که در طول دوره بیکاری تا پیدا کردن شغل جدید از حقوق بیکاری بهره‌مند می‌شود. حالا دیگر خوب می‌دانید که این افراد حق بیمه خود را همواره و به‌طور منظم پرداخت کرده و از این طریق، مشمول دریافت خدمات گوناگون شده‌اند.
مزایای مشمول بیمه حقوق
مزایای مشمول کسر بیمه به متغیرهایی گفته می‌شود که در محاسبات حق بیمه منظور می‌شوند و سهم کارفرما را برای پرداخت به سازمان تامین اجتماعی کم‌تر یا بیشتر می‌کنند. این موارد عبارتند از:
پایه حقوق و دستمزد
مزایای شغلی مستمر و فوق‌العاده
اضافه کاری
حق‌الزحمه
شیفت کاری
شب‌کاری و کشیک اضافی
فوق‌العاده برای کارهای سخت و زیان‌آور
حق حضور در جلسات
دستمزد روزهای تعطیلی و مرخصی
کمک هزینه مسکن
پاداش مستمر
حق ایاب و ذهاب
دستمزد کارکنان کارمزد
دستمزد کارآموزان
مزایای غیرمشمول بیمه حقوق
مزایای غیرمشمول، همان‌طور که از اسم‌اش پیداست به متغیرهایی گفته می‌شود که شامل کسر بیمه نشده و در محاسبات بیمه منظور نمی‌شوند. در نتیجه، وجود این موارد در فیش حقوق روی مبلغ نهایی قابل پرداخت به سازمان تامین اجتماعی تاثیرگذار نخواهد بود. این موارد عبارتند از:
بازخرید مرخصی
حق اولاد و همسر
عیدی
حق سفر و فوق‌العاده ماموریت
حق شیر
کمک هزینه مسکن و خواربار در دوره بیماری
پاداش نهضت سواد آموزی
حق التضمین یا کسر صندوق
حق سنوات و مزایای پایان خدمت
خسارت اخراج و مزایای پایان کار
پاداش افزایش تولید (به‌شرطی که بیشتر از 2 ماه حقوق در سال نباشد)
نحوه محاسبه بیمه حقوق و دستمزد
پس از بررسی مفهوم مشمول کسر بیمه، نوبت به آشنایی با نحوه محاسبه بیمه حقوق و دستمزد می‌رسد. برای انجام این محاسبات، لازم است مقادیر متغیرهایی مانند تعداد روزهای کارکرد، پایه حقوق روزانه، حق مسکن و بن کارگری را مشخص کنید. سپس، با قرار دادن این مقادیر در فرمول زیر می‌توانید بیمه حقوق را حساب کنید:
(تعداد روزهای کارکرد × پایه حقوق روزانه) + (حق مسکن + بن کارگری) × ۳۰ درصد
چنان‌که پیش‌تر گفتیم، پرداخت 23 درصد از این رقم برعهده کارفرما و 7 درصد برعهده بیمه‌گذار است که از حقوق او کسر می‌شود. خوب است بدانید، کارفرماهایی که سهم حق بیمه کارمندان و کارگران مجموعه خود را پرداخت نمی‌کنند طبق قانون، جریمه می‌شوند.
سوالات متداول
۱. منظور از مشمول کسر بیمه چیست؟
همه کارگران، کارمندان و حقوق بگیرانی که در سازمان‌ها، ادارات، نهادها و کارگاه‌ها و مراکز ثبت شده کار می‌کنند مشمول کسر بیمه می‌شوند. یعنی، به کمک کارفرما باید درصد مشخصی از دستمزدشان را تحت عنوان حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند.
۲. پرداخت منظم بیمه حقوق چه مزایایی را به‌دنبال دارد؟
با پرداخت مستمر حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی، شما می‌توانید از خدماتی مانند دریافت حقوق بازنشستگی، حقوق بیکاری و حقوق از کارافتادگی بهره‌مند شوید. همچنین، استفاده از خدمات درمانی مراکز طرف قرارداد با تامین اجتماعی با نازل‌ترین قیمت برای شما امکان‌پذیر خواهد بود.
۳. آیا کل مبلغ بیمه حقوق از دستمزد بیمه‌گذار کسر می‌شود؟
خیر. تنها 7 درصد از این مبلغ از حقوق بیمه‌گذار کسر می‌شود و پرداخت 23 درصد باقی برعهده کارفرما خواهد بود.
۴. آیا افرادی که براساس قرارداد به‌صورت ساعتی کار می‌کنند هم باید حق بیمه بپردازند؟
براساس مقررات قانون کار، پرداخت حق بیمه در قراردادهای ساعتی نیز قابل اعمال خواهد بود. یعنی، هر ۸ ساعت کار معادل یک روز کاری محاسبه شده و مشمول کسر بیمه خواهد بود.
۵. آیا دستمزد دوره آزمایشی یا کارآموزی هم مشمول کسر حق بیمه می‌شود؟
کلیه افرادی که در مقابل انجام کار، دستمزد، حقوق، کارمزد یا هر گونه مزایای نقدی و غیرنقدی مستمر دریافت می‌کنند مشمول قانون تامین اجتماعی خواهند بود. یعنی، کارفرما مکلف است از اولین روز به‌کارگیری کارگر شاغل نام او را در لیست بیمه بگنجاند.
۶. مبلغ حق بیمه چقدر است؟
مبلغ حق بیمه براساس تعداد روزهای کارکرد، پایه حقوق، میزان حق مسکن و بن کارگری متغیر است و برای هر فرد در هر ماه به‌صورت مجزا محاسبه می‌شود.
